| Kök türleri, ad kökü fiil kökü sesteş kök ve ortak kök olmak üzere dörde ayrılmaktadır. Kök, tek başına belli bir anlamı ve görevi olan kelimenin parçalarına ayrılamayan en küçük parçası olarak tanımlanmaktadır. Kelimenin kökü ayrılırken sondan baş tarafına kadar bütün ekler yok edilerek bulunur. Kalan kısım her zaman için kök olarak adlandırılır. Kök hiçbir zaman parçalanamaz. Kök anlamlı olan en küçük parçadır eğer kök parçalanır ise anlamlı olan bir kelime kalmaz.
Kök türlerinin özellikleri nelerdir? - Kök kelimenin en başında yer almış olan bir parçadır. Çünkü bütün ekler sona gelir. Çünkü Türkçe de sondan eklemeli bir dil kullanılmaktadır.
- Kök yapısal anlamda ek alır iken bir değişikliğe neden olmaz. Kök sabit olarak kalacaktır. Köke uyum sağlanarak yeni ekler getirilir.
Kök türleri nelerdir? - İsim kökü: Kavramların, duyguların ve düşüncelerin imi olan köklere verilmiş olan tanımlamadır. Bu kökler cümle içerisinde zamir, sıfat, isim, edat, bağlaç ya da ünlem olarak kullanılabilirler ve aynı zamanda mek mak eklerini alamazlar çünkü bunları alırlar ise fiil oluştururlar. Kitap, defter, masa, mum, beyaz gibi kelimeler isim görevi içerisinde yer almaktadırlar. Sonlarına mek mak alırlar ise anlamsız olarak türerler. Bu sebeple isim köküdürler.
- Fiil kökü: bu kökler isim köklerinde oldukları gibi tek başlarına kullanılarak söylenemezler. Fiil köklerinin sonuna muhakkak mek ya da mak eki getirilebilmelidir. Örneğin, kopar-mak, koş-mak, gibi. Bir kelimenin isim ya da fiil olduğunu anlayabilmek için sonuna mek mak eki getirilerek oluşan anlamlı ya da anlamsız cümleye bakılarak değerlendirme yapılabilir.
- Sesteş kökler: Yazılışları itibari ile aynı olan fakat anlamları açısından farklı olan kök türleridir. Sesteş kelimeler için anlam ilişkisi üretilemez. Örneğin gül kelimesi hem isimdir hem fiil. Gül tek başına çiçek anlamı da taşıyabilir. Gül anlamına gelen fiil de olabilir. Sonuna mek eki alır ise gülmek fiilini oluşturur ve bu kelimenin kökü hiçbir zaman isim olmamıştır ya da var kelimesini ele alalım. Var ya yok kelimesinin zıt anlamlı olarak yazılmıştır ya da gitmek anlamı taşıyan bir anlam ifade eder. Sonuna mak eki aldığı zaman varmak yani gitmek ulaşmak anlamına geldiği için bu kök hiçbir zaman isim kökü olmamıştır.
- Ortak kökler: Hem isim olarak hem de fiil olarak kullanılabilen kök türleridir. Bu ortak kökler arasında anlam ilişkisi vardır. Şiş şişmek, göç göçmek, boya boyamak gibi anlam bakımından değişiklik göstermezler.
|
