Psikoloji, insan davranışını ve bu davranışların nedenlerini inceleyen bir bilim dalıdır. Psikolojinin temel kavramlarını öğrenmek, bireylerin kendilerini daha iyi tanımalarını sağlar ve bu, daha sağlıklı, uzlaşmacı ve demokratik bir yaşam sürdürmelerine katkıda bulunur. 1880'lerin sonları ve 1900'lerin başlarında psikolojinin felsefeden ayrılmasıyla birlikte, insan davranışlarını açıklamaya yönelik çeşitli psikoloji türleri ve "izm"ler ortaya çıkmıştır. Bilinen Psikoloji Türleri Yapısalcılık Yapısalcılık, zihnin analiz edilebilecek temel bileşenlerini inceleyen bir psikoloji türüdür. Yapısalcılık ile ilgilenen bilim insanları, her bileşenin bir duyum (sensation) olduğunu düşünmüşlerdir. Örneğin, sıcaklık, soğukluk veya koku gibi duyumlar. Bu bileşenlerin ve birleşme kurallarının incelenmesi amacıyla introspection denilen özel bir teknik kullanılmıştır. Katılımcılardan özel bir uyarıcı nesne verilmesi sonucunda neler hissettiklerini anlatmaları istenmiştir. Yapısalcılık, zamanla önemini yitiren bir yaklaşım olmuştur. İşlevselcilik İşlevselcilik, Darwin'in evrim kuramından esinlenerek insan davranışlarının ve zihinsel süreçlerin adaptif özelliklerini inceleyen bir psikoloji türüdür. İşlevselcilik, bireyin değişen çevre koşullarına uyum sağlaması ile ilgilenir. Davranışçılık Davranışçılık, John Watson tarafından 1920'lerde geliştirilmiş bir psikoloji türüdür. Bu yaklaşım, introspection tekniğini tamamen reddeder ve psikolojinin yalnızca gözlemlenebilir davranışlarla ilgilenmesi gerektiğini savunur. Davranışçılık, uyarıcı-davranış ilişkilerini inceleyerek cezalandırma ve ödüllendirmenin insan davranışları üzerindeki etkisini araştırır. Gestalt Psikolojisi Gestalt Psikolojisi, 1900'lerin başlarında Almanya'da ortaya çıkan bir psikoloji türüdür. Bu yaklaşım, diğer psikoloji türlerinin parçalayıcı (Atomism) yaklaşımlarına karşı çıkar. Gestalt Psikolojisi, nesneler arasındaki ilişkilerin bütüncül bir şekilde incelenmesini savunur. Psikoanaliz Psikoanaliz, Sigmund Freud tarafından 1800'lerin sonu ile 1900'lerin başında geliştirilmiş bir kişilik kuramıdır. 1920'lerde Avrupa'da geliştirilmiştir. Psikoanaliz, serbest çağrışım tekniği kullanarak hastaların bilinçaltındaki düşüncelerini ortaya çıkarmayı amaçlar. Bu teknik, bireylerin aklına gelen her şeyi sınırsızca ifade etmelerine dayanır ve bu yolla sorunların kaynağına inileceğine inanılır. Bu psikoloji türlerinin birçoğu günümüzde kullanılmamaktadır. Günümüz psikoloji anlayışında iki temel yaklaşım öne çıkmaktadır:
Bu iki psikoloji türü genellikle birbirleriyle çelişir gibi görünse de, her ikisi de psikoloji bilimine önemli katkılar sağlamaktadır. |