Ceza Türleri Nelerdir?

Ceza Türleri; Ceza, hukuksal olarak 'suç işleyen kişiye suçun büyüklüğüne göre uygulanan istenmeyen yaptırımlar' olarak tanımlanmıştır. Bu tanım günlük hayatta da kullandığımız ceza tanımına denk düşer. Ceza türlerini oluşturan temel faktör işlenen suçun karşılığında hangi cezanın uygun olduğudur. Burada önce suçun tanımı yapılır, ardından suç bilerek ve istenerek mi yapılmış yoksa bir kaza sonucu mu meydana gelmiş, suçu işleyen yaptığı eylemin suç olduğunu anlayacak yaşta ve akli yeterlilikte midir, gibi unsurlar göz önüne alınır. Ceza hukuku içinde kişinin istemeden yaptığı küçük suçlar 'kabahat' olarak adlandırılır. Örneğin; evde oyun oynarken yanlışlıkla vazoyu deviren ve kırılmasına neden olan çocuk bilerek suç işlemiş sayılmaz. Dikkatsiz davranışı vazonun kırılmasına neden olmuştur, bu yüzden çocuk suç değil kabahat işlemiş sayılır. Bu durumda çocuğa ceza verirken yaptığı suçun karşılığında büyük bir ceza verilmesi uygun değildir. Burada çocuğun yaş grubu hesaba alınarak 7 yaş ve üstü çocuklardan kırdığı vazonun parçalarını temizlemesi ve kendi hatası yüzünden ortaya çıkan sonuçla yüzleşmesi istenebilir. Aynı vazo örneğinden devam edersek, çocuk oyun oynarken yanlışlıkla değil de bilerek ve isteyerek, anne ve babayı kızdırmak amacıyla vazoyu kırdığında burdaki suç kabahat olmaktan çıkar, bu yüzden verilecek ceza da daha büyük olmalıdır. Örneğin çocuğun en sevdiği oyuncak elinden alınarak 'oyuncağını elinden alıyorum, çünkü sen de benim sevdiğim bir şeye zarar verdin ve benim hissettiklerimi anlamanı istiyorum' denilmelidir. Verilen ceza açıklanmalı ve çocuk özür dileyene kadar oyuncağı iade edilmemelidir. Cezanın türünü belirleyen şey suçu işleyenin eylemi ve bu eylemi yaparken bilinçli olmasıdır.

En sık uygulanan ceza türleri; Psikolojik ceza, para cezası ve hapis cezasıdır.

Ceza türünü belirlerken dikkat edilmesi gereken önemli husus ve temel kurallar

İlk olarak suç işleyen kişiye işlediği suç ölçüsünde ceza verilmelidir. Örneğin, yanlışlıkla bardak kıran bir çocuk tüm gün oda hapsi cezası alamaz.
Ceza anlaşılır olmalıdır, suç işleyen kişi neden ceza aldığını, uygulanan yaptırımın ceza olduğunu ve aynı suçu tekrar işlerse aynı cezaya maruz kalabileceğini anlamalıdır. Bu yüzden ceza verilirken cezanın neden verildiği açıklanmalıdır.
Ceza anında verilmelidir. Kişi bir suç işlediğinde cezayı geciktirmek suçun yenilenmesini ve kişinin aldığı cezayı suçla bağdaştırmasını zorlaştırır. Bu yüzden ceza geciktirilmez, suç ve ceza ardışık olmalıdır.
Ceza türü seçilirken kişinin yaşına bağlı olarak; psikolojik ceza (Vazoyu kıran çocuğa küsmek ve özür dileyene kadar onunla konuşmayı reddetmek psikolojik bir cezadır), para cezası (Vazoyu kıran çocuktan vazonun ederi kadar para kesmek, harçlık kısmak, para cezasıdır), hapis cezası (Vazoyu bilerek kıran çocuğu yaptığı şeyi düşünmesi için odasına göndermek hapis cezasıdır.)

Çocuk eğitiminde kullanılan psikolojik ceza türleri; Kötü alışkanlıklar edinen çocuğun alışkanlıklarını terk etmesi için uygulanan psikolojik bazı yöntemler vardır. Bu ceza türleri kısaca şöyledir;

Bıktırma; Çocuğun sevdiği kötü alışkanlığı bıkana kadar tekrarlamasına izin verme, hatta bıkana kadar teşvik etme. Örneğin, yemesini istemediğiniz bir şeyi sabah, öğlen akşam, her canı yemek istediğinde önüne koyarak bıkmasını sağlama.
Görmezden gelme; Çocuğun istenmeyen kötü alışkanlığı görmezden gelinirken istenen davranışlar ödüllendirme.