İndikatör Tür, bulunduğu ortamdaki bazı şartların değişimini gösteren türlerdir. İndikatörler, belirteç olarak da bilinir. Bazen bir kimyasal bazen de mikroorganizma için bu terim kullanılabilir. Birçok alanda kullanılan bir terim olan indikatörler, özellikle de kimya ve biyolojide önemli yer tutar.
İndikatör türlerinin Özellikleri Nelerdir?
Bir kimyasalın, mikroorganizmanın veya bitkinin indikatör olarak kullanılabilmesi için bazı özellikleri taşıması gerekir. - Kullanım amacına göre renk, sıcaklık, potansiyel gibi değişimlerle gösterirler
- Dönüm noktasına gelindiğinde aniden değişim gösterirler
- Kullanım amacına yönelik belirteçler olması istenir
- Her ortam değişime aynı şekilde tepki vermemelidirler
- Kullanıldığı alana göre uzun süre kararlı olmalılar
İndikatör terimi matematik, endüstri ve mühendislik gibi birçok alanda kullanılabilmesine karşın genel olarak kimyasal ve biyolojik indikatörler olmak üzere ikiye ayrılır.
Biyolojik İndikatör Türleri
Genellikle bulunduğu canlı ortamına göre değişim gösteren ve çoğunlukla canlı organizmaların kullanıldığı indikatörlerdir. Kullanım amacına göre sınıflandırılabilir; - Çevre İndikatörleri; Basınç, sıcaklık, ses gibi çevresel değişimleri gösteren indikatörlerdir.
- Ekolojik İndikatörler; Ekosistemlerdeki sayısal ve özellik açısından değişimleri yerel, bölgesel, ulusal ve uluslararası boyutta gösteren veriler bütünüdür.
- İndikatör Bakterileri; Özellikle de su gibi tüm toplumu ilgilendiren çevre parçasındaki kontiminasyonu belirlemek için kullanılan bakterilerdir. Ortamda bakterilerin varlığına göre renk değişimi verebilir.
- İndikatör organizmaları; Çevre örneklerindeki kontiminasyon durumunda oluşacak potansiyel atığı belirlemek için kullanılan organizmalardır.
- İndikatör bitkiler; Çevre şartlarındaki değişimleri incelemek için kullanılan bitkilerdir.
Kimyasal İndikatör Türleri
Bir kimyasal tepkimenin ilerleyişini, kullanılan kimyasalın miktarını ve türünü belirlemek için kullanılan ve genellikle organik bileşiklerin kullanıldığı türlere denir. Genel olarak 5 sınıfa ayrılır. - PH indikatörleri; Özellikle titrasyonda ortam pH'ına göre renk değiştiren organik bileşiklerdir. Kendi içinde asit indikatörü ve baz indikatörleri olmak üzere ikiye ayrılır. Bu indikatörler ortamdaki bir hidronyum atomunu bünyesine alarak veya ortama bırakarak renk değiştirirler. Kimyada en çok kullanılan indikatör türüdür. Kullanımını kolaylaştırmak için, küçük kâğıtlara emdirilerek doğrudan ortam pH'sını belirlemede kullanıma hazır olarak saklanabilir.
- Çökelme indikatörleri; Ortamdaki iyonlarla seçici olarak çökelek oluşturabilen indikatörlerdir. Bu indikatörle ortamdaki iyonun oluşturacağı çökeleğin renginin ortamdaki diğer çökeleklerden farklı olması gerekir. Çökelme reaksiyonunun çok hızlı olması gerekir.
- Redoks İndikatörleri; Titrasyonda indirgenme-yükseltgenme tepkimesi vererek miktar tayininde kullanılan indikatörlerdir.
- Kompleksleşme indikatörleri; Ortamdaki metal iyonları ile kompleks oluşturan, kantitatif ve kalitatif analizlerde kullanılan indikatörlerdir. Suda çözünebilir organik karakterlidir. Bu indikatörlerin kullanılabilmesi için çok hızlı bir kompleksleşme reaksiyonu olması gerekir.
- Zeta potansiyel İndikatörleri; Proteinlerin zeta potansiyelini belirlemek için yapılan titrasyonda kullanılan aminoasit yapısındaki indikatörlerdir.
|