| Dava türleri; kendi içerisinde farklı türler ayrılmaktadır. Ülkemizde gerek kişiler ile devlet arasında çıkan uyuşmazlıkların çözümünde gerekse şahıslar arasındaki uyuşmazlıklarda başvurulabilecek etkili hukuku yolları bulunmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti bir hukuk devletidir. Yargı yetkisi bağımsız mahkemeler tarafından yerine getirilmektedir. Dava türlerinin genel özellikleri birbirine benzemekle birlikte görüleceği yargı mercileri arasında farklılıklar bulunmaktadır. Yine davanın açılacağı yere göre dava açma süre ve karar verme şekli de değişiklik arz edebilir. Ülkemizde tek dereceli bir yargı sistemi bulunmadığı için açılan davalar sonucu verilen kararlar için istinaf adı verilen mahkemelere bazen de ilave olarak üst yargı merciine temyizen incelenmesi talebiyle gidilmektedir.
Ülkemizde açılabilecek dava türleri nelerdir?
Ülkemizde açılacak dava türleri adli ve idari yargı olmak üzere iki başlık altında incelenebilir.
İdari yargıda açılabilecek dava türleri - İptal davası: İptal davası idari yargıda en çok açılan dava türlerindendir. Bu dava türünde hakkında işlem tesis edilen kişi menfaatinin ihlal edildiği savıyla idare ya da vergi mahkemesi nezdinde bu iptal davasını açabilir. İptal davasının açılabilmesi için menfaat ihlali tek başına yeterlidir. Uygun şekil şartlarını taşıyan dilekçeler ile açılacak bu davalar sonucu kişiler tesis edilen işlemin yetki, şekil, sebep, konu ve maksat öğelerinden en az bir tanesinin ihlal edildiğini ileri sürerek işlemin iptalini talep eder, Dava açma süresi İdare mahkemeleri için işlemin yazılı olarak tebliğinden başlayarak 60 gün, vergi mahkemelerinde ise 30 gün olarak belirtilmiştir. Fakat bazı davalar için özel dava açma süreleri öngörülebilir.
- Tam yargı davası: Tam yargı davası ise idarenin kişilere karşı eylemleri nedeniyle doğan zararların tazmini amacıyla açılan dava türüdür. Bu davaların görüleceği mahkemeler idare mahkemeleridir. Dava açma süresi ise klasik iptal davalarından farklıdır. Mahkeme dava sonucunda tazminat talebini reddedebileceği gibi kabulüne karar vererek zararları idareye tazmin de ettirebilir. Örneğin terör nedeniyle devlete karşı açılan davalar bu mahiyettedir.
Adli yargıda açılabilecek dava türleri - Tespit davası: Tespit davasının açılması ile güdülen temel amaç bir hakkın veya hukuki bir olgunun varlığının ya da bir belgenin gerçek olup olmadığının belirlenmesi amacıyla açılan davalardır. Bu davalarda mahkeme sadece tespit eder.
- Terditli davalar: bu dava türünde kişiler mahkemeden kademeli olarak birden fazla şeyden birini ya da bir kısmı isterler.
- Seçimlik davalar: bu dava türü sonucunda verilen kararın yerine getirilmesi için borçlunun iki seçeneği bulunur. Tek hüküm olmasına rağmen edim seçilir.
- Diğer dava türleriyse inşai davalar, belirsiz dava türleri, eda davası ve benzeri şeklinde sıralanabilir.
|
