Mahkeme Türleri Nelerdir?Mahkemeler, hukuk sisteminin temel unsurlarından biri olarak, adaletin sağlanmasında kritik bir rol oynamaktadır. Farklı türdeki mahkemeler, belirli yargı yetkilerine ve işleyiş biçimlerine sahiptir. Bu makalede, mahkeme türleri detaylı bir şekilde incelenecektir. 1. Ceza MahkemeleriCeza mahkemeleri, suç işleyen bireylere karşı kamu düzenini korumak amacıyla kurulan mahkemelerdir. Bu mahkemeler, suçun niteliğine göre farklı derecelere ayrılmaktadır:
2. Hukuk MahkemeleriHukuk mahkemeleri, özel hukuk ilişkilerindeki uyuşmazlıkların çözümünde görev yapmaktadır. Bu mahkemeler de kendi içinde çeşitli türlere ayrılmaktadır:
3. İdare Mahkemeleriİdare mahkemeleri, kamu idarelerinin işlemlerine karşı açılan davaları incelemek amacıyla kurulmuştur. Bu mahkemeler, bireylerin devlet ile olan ilişkilerinde karşılaştıkları sorunları çözmeyi hedeflemektedir. İdare mahkemeleri, Danıştay ile birlikte çalışarak, idari yargı alanında önemli bir işlev üstlenir. 4. Anayasa MahkemesiAnayasa Mahkemesi, yasaların anayasaya uygunluğunu denetlemekle görevli olan en yüksek mahkemedir. Bu mahkeme, bireylerin anayasal haklarının ihlal edildiği durumlarda devreye girmekte ve yasaların anayasaya aykırılığını tespit etmektedir. Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuruları da kabul ederek, vatandaşların haklarını korumaktadır. 5. Yüksek MahkemelerYüksek mahkemeler, diğer mahkemelerin kararlarına karşı yapılan itirazları inceleyen mahkemelerdir. Ülkemizde Yargıtay ve Danıştay bu tür mahkemelere örnek olarak gösterilebilir. Yargıtay, ceza ve hukuk davalarında üst derece mahkeme olarak karar verirken, Danıştay idari davalarda yetkilidir. 6. Özel MahkemelerÖzel mahkemeler, belirli bir konu veya uyuşmazlık türüne özgü olarak kurulmuş mahkemelerdir. Örneğin, ticari uyuşmazlıkların hızla çözülmesi amacıyla kurulan Ticaret Mahkemeleri, askeri mahkemeler gibi türler bu kapsama girmektedir. SonuçMahkeme türleri, yargı sisteminin işleyişinde büyük bir öneme sahiptir. Her bir mahkeme türü, farklı alanlarda uzmanlaşmış olup, adaletin sağlanmasında kritik bir rol oynamaktadır. Bu mahkemelerin işlevleri ve yetki alanları, hukukun üstünlüğünü sağlamak ve bireylerin haklarını korumak amacıyla düzenlenmiştir. Ekstra BilgilerMahkeme türleri, ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir. Örneğin, bazı ülkelerde, aile mahkemeleri veya çocuk mahkemeleri gibi spesifik mahkeme türleri de bulunabilmektedir. Mahkemelerin işleyişinde, uluslararası hukuk kuralları ve insan hakları standartları da önemli bir rol oynamaktadır. Bu bağlamda, mahkeme türlerinin etkinliği, adalet sisteminin genel başarısı açısından kritik bir öneme sahiptir. |
Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nde mahkemelerin yargılama görevini hakimler aracılığıyla yerine getirdiği belirtilmiş. Peki, hakimlerin bağımsızlığı ve tarafsızlığı nasıl sağlanıyor? Ayrıca, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi'nin (AYİM) görev alanı tam olarak neyi kapsıyor?
Cevap yazOktüre,
Hakimlerin bağımsızlığı ve tarafsızlığı, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve çeşitli yasal düzenlemelerle güvence altına alınmıştır. Anayasa'nın 138. maddesi, hakimlerin görevlerinde bağımsız olduklarını ve yalnızca Anayasa'ya, kanunlara ve hukuka uygun karar vermeleri gerektiğini belirtir. Yargı bağımsızlığı, hakimlerin görevlerini herhangi bir dış baskı, talimat, emir veya tavsiye almaksızın yerine getirmelerini sağlar. Ayrıca, Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) gibi kurumlar, hakimlerin atanması, terfi ve disiplin işlemlerinde bağımsız kararlar alarak yargı bağımsızlığını destekler.
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi (AYİM), Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının idari işlemlerden doğan uyuşmazlıklarını çözmekle görevlidir. Bu mahkeme, askerlerin hizmetle ilgili idari karar ve işlemlerine karşı açtıkları davaları inceleyerek karara bağlar. Ancak, 2017 yılında yapılan anayasa değişikliği ile AYİM'in kapatıldığını ve görevlerinin Danıştay'a devredildiğini belirtmekte fayda var.
Umarım bu bilgiler sorularınıza açıklık getirmiştir.