İşletme türleri; kuruluş amaçları, ürettikleri mallar ve benzeri durumlara göre çeşitlenir. Esas itibarıyla işletmeler insanların ihtiyaç duydukları bir kısım varlıkların, hizmetlerin ve benzeri gereksinimlerini karşılamak üzere kurulan, esas gayeleri kar elde etmek olan iktisadi birliklerdir. İşletmeler iki büyük amaç taşımaktadır. Bu amaçların en önemlisi kar elde etmektir. Diğer amaç ise topluma hizmet sunabilmektir. Ayrıca bazı özel amaçları da bünyesinde taşımaktadır. Bunlar ise daha çok müşteri memnuniyetini sağlayan nitelikli mal üretmek, toplumsal gelişmeye katkı sağlamak olarak sayılabilir.
İşletme türleri nelerdir?
İşletmeler faaliyet gösterdikleri alanlar (İşlevler), tüketicilerin türü, ürettikleri mal ve hizmetin çeşidi, üretim faktörlerinin sahipliği, büyüklükleri, hukuki yapıları ve birleşme türleri esas alınarak sınıflandırılırlar.
Faaliyet alanları dikkate alınarak yapılan sınıflandırmaya göre işletmeler - Üretim işletmeleri: Mal veya fiziki üretim yapan işletme türleridir. Örneğin soğan üreten bir firma üretim işletmesidir. Bunu gibi bu tür işletmelere, kâğıt, deterjan, metal işletmeleri de örnek olarak verilebilir.
- Hizmet işletmeleri: Hizmet ortaya koyan işletmelerdir. İnsanların ihtiyaç duydukları alanlarda faaliyet gösteren bu işletmeler sağlık, bankacılık, sigorta taşıma, depolama gibi alanlarda karşımıza çıkar.
- Satış işletmeleri: Ticaret sektöründe meşguliyet gösteren işletmelerdir. Bu işletmeler parekende, yarı toptancı ya da toptancılık yaparlar.
Tüketicilerin türüne göre işletmeler - Nihai tüketiciler için mal ve hizmet üreten işletmeler: Doğrudan doğruya son tüketicinin ihtiyaç duyduğu örneğin aile üyeleri için mal ve hizmetleri üreten işletmelerdir.
- İşletmeler için mal ve hizmet üreten işletmeler: Nihai tüketiciler yerine diğer işletmelere mal ve hizmet üreten işletmelerdir.
Hukuki yapılarına göre işletme türleri - Tek kişi işletmeleri: bu işletme türünde sermaye bir kişiye aittir. Ayrıca karar alma, uygulama da yine bu şahsın uhdesinde gerçekleşir. Kurulmaları ve varlıklarının sona erdirmeleri kolaydır.
- Şirketler: Kişi şirketleri ve sermaye şirketleri olarak ikiye ayrılır. Kişi şirketleri de kollektif şirketler ve adi komandit şirketler adıyla iki tanedir. Sermaye şirketleri ise anonim şirket, limited şirket, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ve kooperatifler olarak sayılabilir.
Diğer işletme türleri ise aşağıda genel başlıklar halinde sıralanmaktadır.
Ürettikleri mal ve hizmetin çeşidine göre işletmeler - Hizmet işletmeleri,
- Taşıma işletmeleri,
- Ticaret işletmeleri,
- Tarım işletmeleri,
- Avcılık işletmeleri,
- Madencilik işletmeleri,
- Sanayicilik işletmeleri,
- Bankacılık işletmeleri,
Üretim faktörlerinin sahipliliğine göre işletmeler - Yerli işletmeler (Öz sermayeli işletmeler),
- Yabancı kaynaklı işletmeler,
- Özel sektör işletmeleri,
- Kamu kaynaklı işletmeler (İDT, KİT),
Karma işletmeler - İşletmelerin büyüklük yapılarına göre çeşitler,
- Küçük ve orta büyüklüğe sahip işletmeler,
- Büyük ölçekteki işletmeler,
- Mikro işletmeler,
Birleşme şekillerine göre işletmeler - Konsorsiyumlar,
- Kartel,
- Tröst,
- Holding,
|
